Một nghệ sĩ nhiếp ảnh đẹm bức ảnh vừa sáng tác cho tôi xem và hỏi có thể đoạt giải cuộc thi ảnh ý tưởng không. Rồi anh tự trả lời chắc nịch đây là cuộc thi ảnh kỹ thuật số hẳn rồi. Một số nghệ sĩ khác cho rằng đây là cuộc thi “mở”, không hẳn hoàn toàn ảnh kỹ thuật số mà bao gồm cả ảnh sáng tác từ nguyên hình hiện thực cuộc sống.
Chưa biết cuộc thi kết quả thế nào, ban giám khảo làm việc ra sao, nhưng thể lệ cuộc thi vừa công bố đã tạo ra niềm hân hoan trong số đông nghệ sĩ sáng tác ảnh nghệ thuật. Đó là thành công đầu tiên của cuộc thi.
Hân hoan là phải. Từ xưa tới nay, anh chị em nghệ sĩ cầm máy đã “lờn” với những cuộc thi kiểu quê hương – đất nước – con người, phụ nữ, trẻ em, phong cảnh, chân dung con người mới…Các liên hoan ảnh khu vực hay chuyên ngành cũng vậy. Còn lần này thỏa sức sáng tạo ảnh nghệ thuật trên nền hiện thực mênh mông. Chủ đề sáng tác không giới hạn. Tác phẩm hình thành từ ý tưởng, nhà nhiếp ảnh tự do lựa chọn hình thức thể hiện nào phù hợp để xây dựng hình tượng ảnh nghệ thuật theo phong cách riêng nhằm bộc lộ tư tưởng của mình về cuộc sống. Đi xa hơn nữa, cuộc thi chấp nhận cả những bức ảnh là sản phẩm hoàn toàn của tưởng tượng được xây dựng thông qua các thủ pháp kỹ thuật mới có khả năng chuyển tải những thông điệp tích cực về mọi vấn đề của cuộc sống.
Rạo rực là phải. Cuộc thi ảnh ý tưởng mở ra chân trời sáng tạo không giới hạn cho người cầm máy. Những cuộc thi ảnh theo chủ đề xưa nay thường “đề cao cảnh giác” bằng cách ghi vào thể lệ là không chấp nhận ảnh sử dụng kỹ xảo vi tính làm sai lạc hiện thực. Bây giờ giới sáng tác ảnh nghệ thuật cảm thấy áp lực không còn nữa. “Nghệ thuật là sáng tạo”, có nghệ sĩ vung tay lên nói như vậy và ngỏ ý gửi gắm vào bài viết của tôi lời cảm ơn Bộ văn hóa tổ chức cuộc thi ảnh xưa nay chưa hề có.
Bày tỏ sự ủng hộ là phải. Thi và triển lãm ảnh ý tưởng lần đầu tiên này nhắm góp phần khẳng định chủ trương của Đảng và Nhà nước khuyến khích nghệ sĩ sáng tác vừa kế thừa truyền thống, vừa tiếp thu có chọn lọc trào lưu văn hóa thế giới, sáng tạo nhiều tác phẩm có giá trị làm phong phú thêm đời sống tinh thần của nhân dân.
Xem vậy, chúng ta có thể dự đoán cuộc thi được hưởng ứng rộng rãi, số lượng ành dự thi cũng sẽ đạt mức kỷ lục. Cuộc thi sẽ thành công mỹ mãn nếu ban giám khảo chọn đúng ảnh có giá trị tư tưởng và nghệ thuật để tặng thưởng, được đông đảo công chúng thưởng thức và giới sáng tác đồng tình.
Thành công của cuộc thi sẽ giúp chúng ta có thêm thực tế nghiên cứu một vấn đề lý luận mới là kỹ thuật số có vai trò gì trong sáng tác nhiếp ảnh. Giới nhiếp ảnh nước ta đã từng thảo luận, tranh luận sôi nổi, nhưng ý kiến khá phân tán giữa những người “bênh vực” kỹ thuật mới và những ai luôn “đề cao cảnh giác”. Hy vọng kết quả cuộc thi sẽ thúc đầy chúng ta tìm hiểu xem nhiếp ảnh kỹ thuật số, một phương tiện kỹ thuật tinh vi hoàn hảo ngày nay, có thể vẫn là một vũ khí hoạt động sáng tác nghệ thuật được không? Vấn đề này liên quan mật thiết với một vấn đề khác có tầm quan trọng rộng lớn hơn nhiều, đó là vấn đề nghệ thuật và kỹ thuật ở thế kỷ 21. Vấn đề có tính thời sự về tính thời đại này, khoa thẩm mỹ học chưa kịp nghiên cứu đầy đủ, thấu đáo.
Thật mỹ mãn nếu đi kèm cuộc thi và triển lãm, Bộ văn hóa cùng Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh tổ chức thảo luận về sáng tác ảnh trong thời đại kỹ thuật số. Trang mạng của Hội và các tạp chí chuyên ngành cũng mở diễn đàn cho đông đảo nghệ sĩ nhiếp ảnh cả nước trao đổi ý kiến rộng rãi. Một khi các vấn đề lý luận được bàn bạc kỹ lưỡng, tổng kết thấu đáo, người cầm máy sẽ tự tin khám phá và sáng tạo, nghệ thuật nhiếp ảnh nước ta ngày càng dồi dào sức sống./.
Bài viết: Nguyễn Huy Hoàng
Ảnh: sưu tầm
